Yalı Hamamı, hem temizlik hem de sosyal etkinliklerin merkeziydi. Feyzullah Efendi Camii ve çeşmesi, zarif Osmanlı mimarisinin örneklerindendir. Nokta Taşı, eski yol sistemlerinde yön tayini için kullanılmış gizemli bir yapı olarak dikkat çeker.
Küçükyalı ArkeoPark, İstanbul’un Asya Yakası’nda aktif olarak sürdürülen tek kentsel arkeolojik kazı alanıdır ve bölgenin tarihini ortaya çıkarır. Süreyya Paşa Türbesi ise Cumhuriyet dönemi mimarisini yansıtan, hayırsever Süreyya İlmen Paşa’nın anısına yapılmış değerli bir yapıdır.
1. Yalı Hamamı
Yalı Hamamı, İstanbul’un Maltepe ilçesine bağlı Yalı Mahallesi’nde yer alan tarihi bir Osmanlı hamamıdır. Marmara Denizi’ne yakın konumuyla dikkat çeken bu yapı, Osmanlı döneminde hem temizlik hem de sosyal hayatın önemli bir parçasıydı. Mimarisinde geleneksel Osmanlı hamamlarının izlerini taşıyan Yalı Hamamı; soyunmalık, ılıklık ve sıcaklık bölümleriyle klasik plan tipine uygun olarak inşa edilmiştir.
Yalı Hamamı, Maltepe’nin yerel kültüründe uzun yıllar boyunca önemli bir yere sahip olmuştur. Mahalle halkının buluşma noktalarından biri olan bu hamam, sadece temizlik amacıyla değil; düğün öncesi kına geceleri, doğum sonrası kutlamalar gibi sosyal etkinliklerde de kullanılmıştır. Günümüzde geçmişin izlerini taşıyan bu tarihi yapı, Osmanlı hamam kültürünü yansıtan değerli bir miras olarak öne çıkmaktadır.
2. Feyzullah Efendi Camii
Feyzullah Efendi Camii, İstanbul’un Maltepe ilçesi Yalı Mahallesi’nde yer alan Osmanlı dönemine ait tarihi bir ibadethanedir. İlk olarak 1729 yılında Kazasker Feyzullah Efendi tarafından yaptırılmıştır. 1928 yılında çıkan büyük bir yangında tamamen yanan cami, 1964 yılında halkın desteğiyle yeniden inşa edilmiştir. Yapı, kare planlı mimarisi, tek minaresi ve tek şerefesiyle dikkat çeker.
Caminin iç kısmında Osmanlı mimarisine özgü çini mihrabı, ahşap minberi ve vaaz kürsüsü bulunmaktadır. Fevziye Sokak üzerinde yer alan Feyzullah Efendi Camii, günümüzde ibadete açık olup hem dini hem de tarihi bir değere sahiptir. Yerli halkın ve ziyaretçilerin uğrak noktalarından biri olan cami, Maltepe’nin kültürel kimliğine katkıda bulunmaya devam etmektedir.
3. Nokta Taşı
Nokta Taşı, İstanbul Maltepe’nin Altıntepe Mahallesi’nde, Emin Ali Paşa Caddesi ile Cihadiye Caddesi’nin kesişiminde yer alan gizemli bir yapıdır. Ne zaman konulduğu tam olarak bilinmemekle birlikte, tarihî bir yapı unsuru olduğu düşünülmektedir. Taşın üst kısmı günümüze ulaşamamış, zamanla aşınarak ya da dış etkenlerle kaybolmuştur. Mevcut haliyle sade ve gösterişsiz bir görünüme sahip olan taş, çevresindeki modern yapıların arasında dikkat çeker.
Nokta Taşı’nın asıl amacı kesin olarak bilinmese de, geçmişte mesafe ölçümü veya yön tayini için kullanıldığı tahmin edilmektedir. Bu tür taşlar, özellikle eski yol sistemlerinde önemli referans noktaları olarak hizmet verirdi. Maltepe’nin geçmişinden günümüze ulaşan ender izlerden biri olan Nokta Taşı, hem tarihi merak uyandıran bir öğe hem de kentsel belleğin sessiz bir tanığıdır.
4. Küçükyalı ArkeoPark
Küçükyalı ArkeoPark, İstanbul’un Asya Yakası’nda bulunan tek aktif kentsel arkeolojik kazı alanıdır. Bölge, Bizans ve Osmanlı dönemlerine ait önemli kalıntılar barındırır. Kazılar sayesinde İstanbul’un eski yerleşimlerine ve günlük yaşamına dair değerli bilgiler ortaya çıkarılmaktadır. ArkeoPark, hem bilim insanları için bir araştırma merkezi hem de halka açık bir açık hava müzesi olarak hizmet vermektedir.
Ziyaretçiler, Küçükyalı ArkeoPark’ta arkeolojik çalışmaların nasıl yapıldığını gözlemleyebilir, tarihi eserler hakkında bilgi edinebilir. Park, İstanbul’un tarihî mirasını koruma ve tanıtma amacıyla önemli bir kültür alanı olarak öne çıkar. Böylece hem eğitim hem de turizm açısından büyük bir değer taşır.
5. Süreyya Paşa Türbesi
Süreyya Paşa Türbesi, İstanbul’un Maltepe ilçesine bağlı Başıbüyük Mahallesi’nde yer alır. 20. yüzyılda inşa edilen bu yapı, Cumhuriyet dönemine ait nadir türbelerden biridir. Türbe, hayırseverliği ve Maltepe’ye kazandırdığı hastane ile tanınan Süreyya İlmen Paşa’nın anısına yapılmıştır.
Mimari açıdan sade ve işlevsel bir yapıya sahip olan türbe, dönemin modern çizgilerini yansıtır. Cumhuriyet dönemi türbe mimarisi, Osmanlı’daki süsleme anlayışından daha yalın bir dil kullanır. Bu türbe de bu anlayışın tipik bir örneğidir. Süreyya Paşa’nın adı, yalnızca bu türbe ile değil, sağlık ve eğitim alanında yaptığı katkılarla da yaşatılmaktadır. Türbe, hem mimari hem de tarihî yönüyle bölgenin kültürel mirasının bir parçasıdır.
6. Feyzullah Efendi Çeşmesi
Feyzullah Efendi Çeşmesi, İstanbul'un Kasımpaşa semtinde, Camii Sokak’ta bulunan Camii Kebir’in avlusunda yer alır. Osmanlı dönemine ait olan bu çeşme, kesme taştan inşa edilmiş olup klasik mimari özellikler taşır. Yapımında zarif ve sade bir üslup benimsenmiş, taş işçiliği özenle uygulanmıştır.
Çeşmenin kemeri içinde oymalı bir ayna taşı bulunmaktadır; bu detay, dönemin estetik anlayışını yansıtır. Günümüze ulaşan kısmı sınırlı olmakla birlikte, çeşmenin teknesi artık mevcut değildir. Bu eksikliğe rağmen yapı, tarihî dokusunu koruyarak bulunduğu alana anlam katmaya devam etmektedir. Sessizce geçmişin izlerini taşıyan Feyzullah Efendi Çeşmesi, hem mimari hem de kültürel açıdan önemli bir miras niteliğindedir.
